امنیت و تحلیل وابستگی نرم‌افزار (SCA)
امنیت و تحلیل وابستگی نرم‌افزار (SCA)
امنیت و تحلیل وابستگی نرم‌افزار (SCA)
امنیت و تحلیل وابستگی نرم‌افزار (SCA)
تحلیل ترکیب نرم‌افزار یا SCA (Software Composition Analysis) یک راهکار امنیتی تخصصی است که به بررسی اجزای متن‌باز (Open Source) و کتابخانه‌های ثالث مورد استفاده در یک نرم‌افزار می‌پردازد. امروزه بخش قابل توجهی از کد هر نرم‌افزار، نه توسط تیم توسعه بلکه از طریق وابستگی به پکیج‌ها، فریم‌ورک‌ها و کامپوننت‌های خارجی تأمین می‌شود. این وابستگی‌ها اگرچه توسعه را سریع‌تر و کارآمدتر می‌سازند، اما منبعی جدی برای آسیب‌پذیری‌های امنیتی، مسائل حقوقی مربوط به مجوزها، و ناسازگاری‌های فنی به‌شمار می‌روند. راهکار SCA با اسکن دقیق کد منبع، فایل‌های پیکربندی و متادیتا، اجزای ثالث مورد استفاده را شناسایی کرده، نسخه‌های دقیق آن‌ها را استخراج، و با پایگاه‌های آسیب‌پذیری (مانند NVD یا VulnDB) تطبیق میدهد. همچنین اطلاعات مربوط به لایسنس‌های استفاده‌شده، تکرار وابستگی‌ها، یا اجزای منسوخ‌شده را گزارش می‌کند. استفاده از SCA در مراحل ابتدایی DevSecOps (در فاز «Code» و «Build») اهمیت زیادی دارد و مکمل ابزارهای SAST و DAST محسوب می‌شود. این راهکار همزمان با حفظ امنیت، به رعایت الزامات قانونی و تسهیل مدیریت نسخه‌ها کمک می‌کند.
چهار مزیت راهبردی استفاده از SCA
شناسایی سریع آسیب‌پذیری‌ها
SCA به تیم‌های امنیتی و توسعه این امکان را میدهد که در کوتاه‌ترین زمان ممکن آسیب‌پذیری‌های موجود در کتابخانه‌های ثالث مورد استفاده در پروژه را شناسایی کنند. به‌جای تحلیل خط به خط کدهای خارجی، SCA با بررسی فایل‌های وابستگی مانند package.json، pom.xml یا requirements.txt، به‌سرعت لیست اجزای خارجی را استخراج کرده و آن‌ها را با دیتابیس‌های CVE تطبیق میدهد. این فرآیند می‌تواند حتی پیش از اجرای نرم‌افزار، تهدیدات نهفته در زنجیره تأمین نرم‌افزار را آشکار سازد.
انطباق لایسنس‌ها و مجوزها
یکی از قابلیت‌های کلیدی SCA، تحلیل لایسنس‌هایی است که برای اجزای استفاده‌شده تعریف شده‌اند. برخی از لایسنس‌ها مانند GPL یا AGPL الزام‌هایی دارند که ممکن است با سیاست‌های سازمان تضاد داشته باشند (مثلاً الزام به انتشار کد منبع). SCA با شناسایی دقیق نوع لایسنس هر پکیج، به تیم حقوقی و مدیران پروژه کمک می‌کند از ریسک‌های قانونی در هنگام عرضه محصول جلوگیری کنند. این ویژگی برای سازمان‌هایی که محصولات تجاری تولید می‌کنند، حیاتی است.
مدیریت نسخه و ارتقا
با استفاده از SCA، نسخه دقیق هر مؤلفه خارجی مشخص می‌شود و در صورت وجود نسخه‌های امن‌تر، پیشنهاد ارتقا ارائه می‌گردد. به این ترتیب تیم توسعه می‌تواند بدون وقفه، آسیب‌پذیری‌های شناخته‌شده را با ارتقای نسخه کتابخانه برطرف کند، بدون اینکه منتظر تغییر در کد داخلی یا گزارش‌های امنیتی دیرهنگام بماند. این فرآیند باعث کاهش میانگین زمان ترمیم آسیب‌پذیری‌ها (MTTR) و افزایش چابکی تیم DevOps می‌شود.
ادغام با CI/CD و DevSecOps
SCA به‌راحتی با زنجیره ابزارهای CI/CD مانند GitLab CI، Jenkins، Azure DevOps و GitHub Actions ادغام می‌شود و می‌تواند در هر بار build یا merge یک Pull Request، تحلیل وابستگی‌ها را انجام دهد. به‌این‌ترتیب، این ابزار به بخشی از فرایند خودکار امنیت تبدیل شده و بدون دخالت دستی، مشکلات امنیتی را زودهنگام کشف و گزارش می‌کند. این مزیت باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه در مراحل پایانی توسعه می‌شود.
چالش های کلیدی در پیاده‌سازی و بهره‌برداری از SCA
حجم بالای هشدارهای اولیه و نیاز به اولویت‌بندی
یکی از چالش‌های رایج در استفاده از SCA، تولید حجم زیادی از هشدارها در اولین اجراست. این هشدارها شامل آسیب‌پذیری‌های بحرانی، متوسط و حتی بسیار قدیمی هستند که ممکن است کاربرد واقعی در پروژه نداشته باشند. تیم‌ها در مواجهه با این حجم اطلاعات، دچار سردرگمی می‌شوند و نمی‌دانند کدام مورد نیاز به رسیدگی فوری دارد. نبود اولویت‌بندی مبتنی بر ریسک، می‌تواند تمرکز تیم را از تهدیدات واقعی منحرف کند. استفاده از contextual risk scoring و فیلترهای هوشمند راهکار این چالش است.
تحلیل ناقص در صورت استفاده از وابستگی‌های غیرمستقیم
در پروژه‌های بزرگ، بسیاری از آسیب‌پذیری‌ها نه در کتابخانه‌های اصلی بلکه در وابستگی‌های تو در تو یا transitive dependencies قرار دارند. در صورتی که ابزار SCA نتواند این زنجیره را به‌درستی تحلیل کند یا نسخه‌های nested را شناسایی نکند، احتمال نادیده‌گرفتن آسیب‌پذیری‌های حیاتی وجود دارد. انتخاب ابزارهایی با قابلیت تحلیل عمیق گراف وابستگی، اهمیت حیاتی دارد.
چالش در همگام‌سازی تیم توسعه با تیم امنیت
در برخی موارد، توصیه‌های امنیتی حاصل از SCA ممکن است با ملاحظات فنی یا زمانی تیم توسعه ناسازگار باشد. مثلاً ارتقای یک کتابخانه ممکن است باعث شکستن سازگاری (breaking changes) شود یا وابسته به تغییر در چند ماژول دیگر باشد. این موضوع به تنش بین تیم امنیت و توسعه منجر می‌شود. حل این چالش نیازمند تعریف فرآیند مشترک، تنظیم توافق سطح سرویس (SLO) برای امنیت و همکاری فرهنگی بین Dev و Sec است.
نبود اطلاعات دقیق از بهره‌برداری واقعی آسیب‌پذیری‌ها
همه آسیب‌پذیری‌های فهرست‌شده در CVE لزوماً قابل بهره‌برداری در متن واقعی نرم‌افزار نیستند. گاهی اوقات یک کتابخانه آسیب‌پذیر وجود دارد اما عملکرد آسیب‌پذیر هرگز فراخوانی نمی‌شود. نبود تحلیل contextual در برخی ابزارهای SCA می‌تواند باعث تولید هشدارهای اضافی و ایجاد اضطراب بی‌مورد در تیم شود. برای رفع این موضوع، نیاز به SCAهایی است که با ابزارهای تحلیل مسیر یا runtime instrumentation ترکیب شوند.
چهار کاربرد کلیدی SCA در امنیت نرم‌افزار و DevSecOps
پایش مستمر آسیب‌پذیری‌ها در کدهای Third-party
در پروژه‌هایی که به‌شدت به کتابخانه‌های متن‌باز یا کد ثالث وابسته‌اند، راهکار SCA به‌صورت پیوسته این مؤلفه‌ها را زیر نظر دارد و در صورت کشف CVE جدید مرتبط با یک نسخه استفاده‌شده، بلافاصله هشدار صادر می‌کند. این کاربرد به‌ویژه در زمان‌های پس از استقرار نسخه جدید محصول، به‌عنوان یک سیستم نظارتی ثانویه عمل می‌کند و ریسک ناشی از سکون در به‌روزرسانی‌ها را کاهش میدهد.
شناسایی استفاده غیرمجاز از لایسنس‌های ناسازگار
در شرکت‌هایی که محصولات تجاری تولید می‌کنند، استفاده تصادفی یا ناآگاهانه از کتابخانه‌هایی با لایسنس محدودکننده می‌تواند تبعات حقوقی داشته باشد. SCA به‌سرعت لایسنس هر مؤلفه را شناسایی می‌کند و در صورت تضاد با سیاست سازمان (مثلاً وجود GPLv3 در محصولی تجاری)، هشدار میدهد. این کاربرد برای شرکت‌های نرم‌افزاری و استارتاپ‌هایی که به انتشار محصول فکر می‌کنند، حیاتی است.
بررسی امنیت کدهای تأمین‌شده توسط پیمانکاران خارجی
در بسیاری از پروژه‌ها، بخشی از توسعه به تیم‌های پیمانکار یا کدهای آماده سپرده می‌شود. پیش از یکپارچه‌سازی نهایی، اجرای SCA روی این کدها به سازمان اجازه میدهد تا بدون نیاز به بررسی عمیق، به تصویری از وضعیت امنیت وابستگی‌ها دست یابد. این کاربرد در پروژه‌های چندتأمین‌کننده‌ای، کنترل کیفیت و امنیت را تقویت می‌کند.
یکپارچه‌سازی با DevOps برای خودکارسازی تحلیل امنیتی
با ادغام SCA در زنجیره CI/CD، هر بار که یک کد جدید push یا merge می‌شود، تحلیل وابستگی‌ها به‌صورت خودکار انجام می‌گیرد. این خودکارسازی، تضمین می‌کند که وابستگی‌های آسیب‌پذیر یا ناسازگار هرگز وارد شاخه اصلی نشوند. این کاربرد، اصول DevSecOps را در عمل پیاده‌سازی کرده و باعث می‌شود امنیت از ابتدا در فرآیند توسعه در نظر گرفته شود.
محصولات امنیتی در حوزه دیواره امنیت و تحلیل وابستگی نرم‌افزار (SCA)
شرکت لاتک محصولات امنیتی متنوعی از برندهای معتبر جهانی مانند Palo Alto, Gigamon, Tenable, IBM, Splunk و دیگر شرکت‌های پیشرو در صنعت امنیت سایبری را ارائه میدهد. این محصولات شامل فایروال‌ها، سیستم‌های شناسایی نفوذ، و راه‌حل‌های امنیتی ابری هستند که به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از داده‌ها و زیرساخت‌های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند
خدماتی که لاتک برای مشتریان خود انجام میدهد
مشاوره تخصصی و آموزش
تأمین محصولات
نصب و راه‌اندازی
