آزمون ایستای امنیت نرم‌افزار (SAST)
آزمون ایستای امنیت نرم‌افزار (SAST)
آزمون ایستای امنیت نرم‌افزار (Static Application Security Testing)
SAST روشی تحلیلی برای بررسی امنیت نرم‌افزار است که در مراحل اولیهٔ چرخهٔ توسعه (SDLC)، روی کد منبع یا بایت‌کد اجرا می‌شود. برخلاف روش‌های پویای مبتنی بر اجرای برنامه، SAST بدون نیاز به اجرای اپلیکیشن، ساختار کد و مسیرهای منطقی آن را تحلیل می‌کند تا آسیب‌پذیری‌هایی مانند تزریق، عبور از کنترل دسترسی، نقص‌های منطقی و خطاهای وابسته به داده شناسایی شوند. ابزارهای SAST می‌توانند در IDE، فرایندهای CI/CD و محیط‌های DevOps ادغام شوند تا ایرادهای امنیتی در همان لحظهٔ طراحی و کدنویسی اصلاح شود. این رویکرد، اجرای Secure Coding را تقویت می‌کند و با پیشگیری از ورود کد ناایمن به شاخهٔ اصلی، ریسک نهایی تحویل نرم‌افزار به کاربران را به‌طور محسوسی کاهش میدهد.
چهار مزیت راهبردی استفاده از SAST در چرخه توسعه نرم‌افزار
شناسایی زودهنگام آسیب‌پذیری‌ها
یکی از مهم‌ترین مزایای SAST، توانایی شناسایی آسیب‌پذیری‌ها در ابتدای چرخه توسعه است؛ یعنی زمانی‌که هزینه و پیچیدگی اصلاح مشکلات بسیار کمتر از مراحل پایانی یا پس از استقرار نرم‌افزار است. با ادغام SAST در محیط‌های توسعه مانند IDE یا فرآیند build در CI/CD، برنامه‌نویسان می‌توانند در لحظه دریافت بازخورد امنیتی داشته باشند و بلافاصله تغییرات لازم را اعمال کنند. این رویکرد باعث افزایش آگاهی امنیتی در تیم توسعه و پیشگیری از ورود باگ‌های پرخطر به مراحل بعدی می‌شود. همچنین شناسایی زودهنگام، از تکرار چرخه‌های تست-اصلاح در مراحل پایانی جلوگیری کرده و بهره‌وری تیم را بهبود می‌بخشد.
تحلیل ساختار و مسیرهای کد
SAST برخلاف تست‌های داینامیک، می‌تواند به عمق کد نفوذ کرده و ساختار توابع، مسیرهای شرطی، حلقه‌ها و تعامل بین ماژول‌ها را بررسی کند. این قابلیت امکان تحلیل مسیرهای کدی (code paths) را فراهم می‌سازد که در سناریوهای خاص اجرا می‌شوند و ممکن است در تست‌های داینامیک هیچ‌گاه فراخوانی نشوند. به‌عنوان مثال، بررسی اینکه در چه شرایطی یک تابع بدون اعتبارسنجی به متغیرهای حساس دسترسی پیدا می‌کند یا اینکه در چه مسیرهایی ممکن است تزریق SQL رخ دهد، تنها با تحلیل ایستا قابل شناسایی است. این سطح از عمق، برای تحلیل کدهای پیچیده، سیستم‌های مالی و اپلیکیشن‌های حیاتی بسیار حیاتی است.
بی‌نیاز از اجرای برنامه
یکی از مزایای کلیدی SAST این است که برای تحلیل امنیتی، نیازی به اجرای برنامه، محیط تست، یا داده‌های زنده ندارد. این موضوع به‌ویژه در مراحل اولیه توسعه، یا در زمان تحلیل کتابخانه‌های Third-party که امکان اجرا یا تست آن‌ها وجود ندارد، بسیار مفید است. تیم‌های امنیتی می‌توانند بدون دغدغه پیکربندی محیط تست یا برخورد با باگ‌های عملکردی، فقط روی ساختار و امنیت کد تمرکز کنند. این ویژگی باعث می‌شود SAST در محیط‌های DevOps و Agile که زمان اجرای تست‌ها باید حداقل باشد، به‌راحتی قابل استفاده و اتوماسیون باشد.
اجرای Secure Coding و سیاست‌ها
SAST می‌تواند با استفاده از Rule Setهای سفارشی، سیاست‌های امنیتی سازمان را در کد enforce کند. به‌عنوان مثال، الزام به استفاده از توابع رمزنگاری امن، جلوگیری از hard-coded credentials یا جلوگیری از استفاده از توابع منسوخ (deprecated) را می‌توان در قالب قوانین تعریف کرد و اجرای آن‌ها را در کد بررسی نمود. این قابلیت باعث می‌شود سیاست‌های امنیتی از حالت تئوری و مستندسازی، وارد فاز اجرایی و کنترل‌شده شوند. در نتیجه، تیم توسعه به‌صورت ساختاریافته، با چارچوب‌های امنیتی مانند OWASP ASVS، ISO 27034 یا NIST SP 800-53 همراستا عمل می‌کند.
چالش کلیدی که استفاده از ابزارهای آزمون نفوذ را ضروری می‌سازد
افزایش آسیب‌پذیری‌ها به‌واسطه پیچیدگی کد و فریم‌ورک‌ها
با رشد فناوری‌های جدید، فریم‌ورک‌ها و زبان‌های چندمنظوره، پیچیدگی نرم‌افزارها به‌صورت نمایی افزایش یافته است. این پیچیدگی باعث می‌شود احتمال بروز خطاهای امنیتی در لایه‌های مختلف اپلیکیشن افزایش یابد، به‌ویژه زمانی‌که تیم‌های مختلف با تجربه‌های متفاوت روی یک کد مشترک کار می‌کنند. بدون استفاده از SAST، این خطاها ممکن است تا زمان بهره‌برداری باقی بمانند و توسط مهاجمان سوءاستفاده شوند. اجرای مداوم SAST باعث می‌شود مسیرهای پیچیده کد و نقاط آسیب‌پذیر در همان لحظه کدنویسی شناسایی و اصلاح شوند.
ضعف آگاهی امنیتی در بین توسعه‌دهندگان
در بسیاری از تیم‌های توسعه، آگاهی امنیتی نسبت به خطرات رایج مانند تزریق SQL، Cross-Site Scripting، SSRF یا آسیب‌پذیری‌های رمزنگاری محدود است. این ضعف دانش باعث می‌شود که حتی کدنویسان ماهر نیز به‌طور ناخواسته باگ‌هایی ایجاد کنند که از نظر عملکردی درست است اما از دید امنیتی پرخطر است. SAST به‌عنوان یک ابزار آموزشی نیز عمل می‌کند و در لحظه به برنامه‌نویس نشان میدهد که کدام بخش از کد مشکل دارد، چرا، و چطور می‌توان آن را اصلاح کرد. در بلندمدت، این موضوع منجر به رشد فرهنگ Secure Coding در تیم می‌شود.
چالش در شناسایی آسیب‌پذیری‌های مخفی در کد موروثی
سازمان‌هایی که دارای کدهای قدیمی یا موروثی هستند، معمولاً فاقد مستندات دقیق یا حتی شناخت کافی از ساختار کد هستند. این شرایط باعث می‌شود که آسیب‌پذیری‌های پنهان برای سال‌ها کشف‌نشده باقی بمانند. ابزارهای SAST با قابلیت اسکن کامل کد و تحلیل وابستگی‌های داخلی، می‌توانند بخش‌هایی از برنامه را که شامل توابع آسیب‌پذیر یا متغیرهای بدون کنترل هستند، شناسایی کنند. این امکان به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند که حتی بدون نیاز به اجرای برنامه، مشکلات امنیتی را در کد موروثی کشف کرده و برای بهبود آن‌ها برنامه‌ریزی کنند.
نیاز به سازگاری با چرخه‌های DevOps و تحویل مستمر
در مدل‌های سنتی، امنیت پس از توسعه بررسی می‌شد، اما امروزه در مدل‌های Agile و DevOps، امنیت باید هم‌زمان با توسعه انجام شود. یکی از چالش‌های اصلی در این مسیر، نیاز به تست‌های سریع، دقیق و قابل اتوماسیون است. SAST با امکان ادغام در فرآیندهای CI/CD، اجرای خودکار در pipeline و قابلیت تولید گزارشات دقیق، می‌تواند امنیت را به بخشی طبیعی از تحویل نرم‌افزار تبدیل کند. عدم استفاده از SAST در محیط‌های تحویل مستمر، باعث می‌شود کدهای پرخطر بدون بررسی به مرحله deployment برسند.
چهار کاربرد کلیدی SAST در امنیت نرم‌افزار
ادغام بومی در DevSecOps
در معماری‌های مدرن DevSecOps، امنیت باید در متن فرایند توسعه بنشیند. SAST با اجرای خودکار در مراحل کدنویسی، ساخت و ثبت تغییرات، امکان رعایت امنیت را بدون خروج از جریان کاری فراهم می‌کند. با یکپارچه‌سازی با Git، Jenkins، Azure DevOps یا GitLab می‌توان تحلیل ایستا را روی هر «push» یا «merge request» فعال کرد و راه ورود کد ناایمن به شاخهٔ اصلی را بست؛ بدین‌سان امنیت، جزئی جدانشدنی از SDLC می‌شود.
پایش پیوسته ماژول‌ها و کتابخانه‌ها
در بسیاری از پروژه‌ها، ماژول‌های مشترک در چند سامانه استفاده می‌شوند و یک ضعف در آن‌ها می‌تواند به‌صورت زنجیره‌ای سایر اجزا را آسیب‌پذیر کند. اجرای مداوم SAST روی این بخش‌ها، از شکل‌گیری «نقاط آسیب‌پذیر مرکزی» جلوگیری می‌کند و هنگام کشف نقص، محل‌های بهره‌گیری از تابع معیوب را سریع نشان میدهد تا اصلاح‌ها هماهنگ و کامل انجام شود؛ مزیتی جدی برای تیم‌های معماری، توسعه و امنیت.
کاهش هزینهٔ اصلاح و گزارش‌دهی
هرچه کشف نقص به مراحل پایانی نزدیک‌تر باشد، هزینه و زمان اصلاح بیشتر می‌شود. SAST با اجرای مستمر، ایرادها را همان لحظهٔ شکل‌گیری آشکار می‌کند؛ در نتیجه اصلاح‌ها کوچک‌تر و سریع‌تر خواهد بود. خروجی‌های روشن و قابل استناد SAST نیز روند کاهش ریسک را به‌خوبی نشان میدهد و به مدیران پروژه، امنیت و تطابق امکان میدهد وضعیت امنیت کد را در هر اسپرینت یا انتشار به‌صورت مستند ارائه کنند.
پشتیبانی از تطابق و استانداردها
SAST می‌تواند بر پایهٔ چارچوب‌هایی مانند OWASP Top 10، CWE/SANS 25، ISO 27001 و NIST پیکربندی شود و برای الزامات مقرراتی نظیر PCI-DSS و HIPAA شواهد معتبر فراهم آورد. گزارش‌ها فقط فهرست آسیب‌پذیری نیستند؛ شدت، محل وقوع و راهکار اصلاح نیز به‌روشنی ارائه می‌شود دقیقاً همان چیزی که ممیزان و تیم‌های تطابق انتظار دارند.
محصولات امنیتی در حوزه (Static Application Security Testing)
شرکت لاتک محصولات امنیتی متنوعی از برندهای معتبر جهانی مانند Palo Alto, Gigamon, Tenable, IBM, Splunk و دیگر شرکت‌های پیشرو در صنعت امنیت سایبری را ارائه میدهد. این محصولات شامل فایروال‌ها، سیستم‌های شناسایی نفوذ، و راه‌حل‌های امنیتی ابری هستند که به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از داده‌ها و زیرساخت‌های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند
خدماتی که لاتک برای مشتریان خود انجام میدهد
مشاوره تخصصی و آموزش
تأمین محصولات
نصب و راه‌اندازی
