پویش پویای امنیت برنامه‌ها (DAST)
آزمون ایستای امنیت نرم‌افزار (SAST)
پویش پویای امنیت برنامه‌ها (DAST)
DAST (Dynamic Application Security Testing) یکی از روش‌های مهم در آزمون امنیتی اپلیکیشن‌هاست که به‌جای تحلیل کد منبع، برنامه را در زمان اجرا بررسی می‌کند. این روش به‌صورت black-box انجام می‌شود، یعنی بدون نیاز به دسترسی به کد یا ساختار داخلی اپلیکیشن، تلاش می‌کند آسیب‌پذیری‌هایی مانند تزریق SQL، XSS، مسیرهای ناایمن احراز هویت، نشت اطلاعات، misconfiguration، و دیگر حملات رایج را شناسایی کند. ابزار DAST رفتار برنامه را در زمان تعامل با ورودی‌های کاربر یا سرویس‌ها تحلیل کرده و با ارسال payloadهای مخرب، تلاش می‌کند عملکرد برنامه را تحت سناریوهای مختلف بررسی کند. DAST برای ارزیابی امنیتی برنامه‌های تحت وب، RESTful API، SOAP Web Services و حتی برنامه‌های موبایل کاربرد دارد. این ابزار می‌تواند به صورت خودکار در فرآیند CI/CD قرار گیرد و حتی در تست‌های QA مورد استفاده قرار گیرد. از آنجا که DAST اپلیکیشن را در محیط واقعی و از نگاه مهاجم تحلیل می‌کند، یک ابزار حیاتی برای کشف آسیب‌پذیری‌هایی است که در کد مشخص نیست اما در تعاملات و رفتار اجراشده بروز می‌کند.
چهار مزیت راهبردی استفاده از DAST در ارزیابی امنیتی برنامه‌ها
شناسایی ضعف‌های رفتاری برنامه
یکی از بزرگ‌ترین مزایای DAST این است که برنامه را در زمان اجرا تحلیل می‌کند و در نتیجه قادر به شناسایی آسیب‌پذیری‌هایی است که در ساختار کد دیده نمی‌شوند، اما در تعامل واقعی با ورودی‌های کاربر، API، فرم‌ها یا Sessionها ظاهر می‌شوند. برای مثال، در شرایطی که کد سمت کلاینت اعتبارسنجی را انجام میدهد ولی سمت سرور فاقد کنترل کافی است، فقط DAST می‌تواند این شکاف را شناسایی کند. این تست به بررسی دقیق نحوه پردازش درخواست‌ها، مدیریت نشست‌ها، هدایت‌ها (redirects) و تعامل با پایگاه داده می‌پردازد. به دلیل تحلیل از بیرون، این روش دیدی شبیه به دید مهاجم دارد که آن را به یک ابزار کلیدی برای کشف تهدیدات عملیاتی تبدیل می‌کند.
ارزیابی بدون دسترسی به کد
در بسیاری از موارد، سازمان‌ها از نرم‌افزارهای تجاری (COTS) یا سرویس‌های توسعه‌داده‌شده توسط پیمانکاران خارجی استفاده می‌کنند که به کد منبع آن‌ها دسترسی ندارند. در چنین سناریوهایی، استفاده از SAST یا Code Review امکان‌پذیر نیست، اما با DAST می‌توان امنیت این اپلیکیشن‌ها را به‌صورت عملیاتی بررسی کرد. DAST قادر است با اسکن رابط‌های کاربری و ارسال درخواست‌های مختلف، نقاط آسیب‌پذیر موجود در برنامه را کشف کند بدون اینکه نیاز به تغییر در برنامه یا دسترسی به ساختار داخلی باشد. این ویژگی DAST را به انتخابی مناسب برای ارزیابی امنیتی برنامه‌هایی تبدیل می‌کند که تحت قرارداد یا خارج از کنترل مستقیم سازمان هستند.
تشخیص نقص‌های پیکربندی
DAST برخلاف تست‌های ایستا، می‌تواند نقص‌هایی را شناسایی کند که در لایه تنظیمات یا پیکربندی سرویس‌ها و کنترل‌های امنیتی رخ داده است. به‌عنوان مثال، وجود سرصفحه‌های ناامن در پاسخ‌های HTTP، پیاده‌سازی ناقص در تنظیمات SameSite Cookie، فعال بودن debug mode یا مدیریت اشتباه خطاها، همگی مواردی هستند که در کد ممکن است دیده نشوند ولی در اجرای واقعی برنامه قابل کشف هستند. DAST این موارد را با تحلیل پاسخ سرورها، Session Handling، HTTP Headers و مسیرهای حساس شناسایی می‌کند و به تیم امنیتی گزارش میدهد تا نقص‌های تنظیماتی که ممکن است در معرض سوءاستفاده باشند، اصلاح شود.
ادغام در QA و انتشار نهایی
DAST را می‌توان در فازهای پایانی توسعه، پیش از استقرار نهایی برنامه یا در فرآیندهای تست عملکرد و پذیرش مشتری (UAT) اجرا کرد. این ابزار به تیم‌های توسعه اجازه میدهد که قبل از انتشار نرم‌افزار در محیط تولید، بدانند که آیا برنامه در برابر حملات رایج مقاوم است یا خیر. بسیاری از ابزارهای DAST از قابلیت Automation و اسکریپت‌نویسی پشتیبانی می‌کنند و می‌توان آن‌ها را در محیط CI/CD، در کنار ابزارهایی مانند Selenium یا Jenkins، برای اجرای تست‌های امنیتی موازی با تست‌های عملکردی قرار داد. این رویکرد باعث می‌شود آزمون امنیتی به‌صورت خودکار، منظم و مستمر اجرا شود و بخشی از جریان توسعه باشد، نه صرفاً یک مرحله مجزا و اختیاری.
چالش های کلیدی که اجرای DAST را به یک ضرورت تبدیل می‌کند
آسیب‌پذیری‌های زمان اجرا
برخی آسیب‌پذیری‌ها تنها زمانی خود را نشان می‌دهند که برنامه در حال اجراست و تعاملات واقعی با پایگاه داده، فرم‌ها یا سشن‌ها برقرار شده باشد. برای مثال، اشکالات در مدیریت نشست، فاش شدن اطلاعات در پیام‌های خطا، یا اعمال ناقص سیاست‌های کنترل دسترسی ممکن است در کد منبع کاملاً پنهان باشند. در این شرایط، ابزارهای SAST یا Code Review نمی‌توانند مشکل را شناسایی کنند. اجرای DAST باعث می‌شود چنین مشکلاتی در زمان اجرا تحلیل و شناسایی شوند. در واقع، DAST نه‌تنها مکمل SAST است بلکه بسیاری از سناریوهای امنیتی را که در حالت ایستا مخفی می‌مانند، کشف می‌کند.
پویایی مسیرها و ورودی‌ها
در برنامه‌هایی که مسیرهای دسترسی، پارامترهای API یا مقادیر ورودی به‌صورت پویا تغییر می‌کنند (مثلاً بر اساس نقش کاربر یا مرحله گردش کار)، ابزارهای تحلیل ایستا نمی‌توانند رفتار واقعی سیستم را بررسی کنند. به‌عنوان مثال، برخی فرم‌ها یا صفحات فقط پس از احراز هویت یا انجام اقدامات خاص ظاهر می‌شوند. DAST قادر است با شبیه‌سازی این مسیرها، از طریق crawler یا اسکریپت‌های تست، بخش‌های مخفی یا حساس برنامه را پیدا کرده و مورد آزمون قرار دهد. این مسئله به‌ویژه در اپلیکیشن‌هایی با logic پیچیده یا وابسته به گردش کار (workflow-based) اهمیت زیادی دارد.
وابستگی به محیط و پیکربندی
DAST برای اجرا نیاز به یک نسخه قابل اجرا از اپلیکیشن دارد که در محیط تست یا staging مستقر شده باشد. اگر محیط به‌درستی پیکربندی نشده باشد یا دسترسی‌های لازم مانند احراز هویت، سطح کاربری، یا داده‌های تست فراهم نشود، ممکن است بسیاری از مسیرها و آسیب‌پذیری‌ها کشف نشوند. به همین دلیل، اجرای مؤثر DAST نیازمند همکاری دقیق بین تیم‌های توسعه، عملیات و امنیت است تا محیط آزمون طوری تنظیم شود که رفتار واقعی برنامه بازتولید گردد. همچنین برخی حملات شبیه‌سازی‌شده ممکن است اثر تخریبی روی دیتابیس بگذارند که نیازمند محیط جداگانه است.
کنترل هشدارهای کاذب
یکی از مشکلات رایج در ابزارهای DAST، تولید هشدارهای کاذب (False Positive) یا نتایجی است که به تحلیل تخصصی برای صحت‌سنجی نیاز دارند. به‌دلیل تعامل با برنامه از دید بیرونی، گاهی اوقات ابزار نمی‌تواند تشخیص دهد که یک پاسخ به‌واقع خطرناک است یا ناشی از طراحی خاص برنامه است. برای مثال، نمایش یک پیام خطا ممکن است عادی باشد اما DAST آن را به‌عنوان نشت اطلاعات پرچم‌گذاری کند. این موضوع باعث می‌شود تیم امنیت یا توسعه نیاز به تفسیر نتایج و بررسی مجدد برخی یافته‌ها داشته باشند. پیاده‌سازی فرآیند triage و آموزش تیم‌ها برای بررسی دقیق گزارش‌ها یک نیاز اساسی در استفاده از DAST است.
چهار کاربرد کلیدی DAST در استقرار امنیت برنامه‌ها
ارزیابی پیش از انتشار
DAST به‌عنوان یک مرحله پایانی در فرآیند توسعه، می‌تواند در تست نهایی پیش از ورود برنامه به محیط production قرار گیرد. این ابزار تمام سطوح عملکردی برنامه را از دید یک مهاجم بررسی می‌کند، بدون نیاز به تغییر کد یا دسترسی به ساختار داخلی. سازمان‌ها می‌توانند در فاز staging با اجرای DAST، اطمینان حاصل کنند که اپلیکیشن در برابر حملات injection، XSS، سوءاستفاده از cookie، یا مسیرهای احراز هویت ناقص مقاوم است. این کاربرد، خطر عرضه برنامه‌ای آسیب‌پذیر به بازار یا کاربران نهایی را به‌طور چشمگیری کاهش میدهد.
آزمون امنیتی API و میکروسرویس
با افزایش استفاده از معماری‌های API محور و میکروسرویس‌ها، امنیت ارتباطات بین‌سرویسی و ورودی‌های exposed اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. DAST می‌تواند از طریق پویش Swagger، OpenAPI یا فایل‌های Postman، ساختار APIها را تحلیل کرده و از طریق تست‌های خودکار، آسیب‌پذیری‌های موجود در ورودی‌ها، احراز هویت، سشن‌ها و رفتارهای endpoint را کشف کند. این کاربرد به‌ویژه برای اپلیکیشن‌هایی که دارای ده‌ها endpoint هستند و با سرعت بالا توسعه می‌یابند، بسیار حیاتی است.
ترکیب DAST و SAST
DAST و SAST هرکدام نقاط قوت خاص خود را دارند. ترکیب این دو ابزار در قالب رویکرد IAST یا ترکیب عملیاتی، می‌تواند شناسایی تهدیدات را به‌طور جامع پوشش دهد. به‌عنوان مثال، SAST آسیب‌پذیری تزریق SQL را در مسیر کد شناسایی می‌کند، در حالی‌که DAST می‌تواند ببیند آیا این تزریق واقعاً از طریق ورودی‌های کاربر قابل بهره‌برداری هست یا نه. این ترکیب به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا false positive را کاهش دهند و تهدیدات واقعی را با دقت بالاتر شناسایی کنند.
پشتیبانی از ممیزی و انطباق
DAST قابلیت تولید گزارش‌های رسمی دارد که می‌توانند در روند ممیزی‌های امنیتی یا انطباق با استانداردهایی مانند OWASP ASVS، PCI-DSS، ISO 27001 یا GDPR مورد استفاده قرار گیرند. خروجی‌های DAST معمولاً شامل لیستی از آسیب‌پذیری‌ها، توضیح فنی، روش بهره‌برداری، شدت خطر، و راه‌کار پیشنهادی برای اصلاح است. این گزارش‌ها برای تیم‌های Compliance، ممیزان امنیتی و مدیریت ریسک بسیار ارزشمند هستند و شفافیت بالایی در وضعیت امنیتی برنامه ارائه می‌دهند.
محصولات امنیتی در حوزه (Static Application Security Testing)
شرکت لاتک محصولات امنیتی متنوعی از برندهای معتبر جهانی مانند Palo Alto, Gigamon, Tenable, IBM, Splunk و دیگر شرکت‌های پیشرو در صنعت امنیت سایبری را ارائه میدهد. این محصولات شامل فایروال‌ها، سیستم‌های شناسایی نفوذ، و راه‌حل‌های امنیتی ابری هستند که به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از داده‌ها و زیرساخت‌های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند
خدماتی که لاتک برای مشتریان خود انجام میدهد
مشاوره تخصصی و آموزش
تأمین محصولات
نصب و راه‌اندازی
